ڈاکٹر علامہ محمد اق??الؒ دا ڄمݨ ۹ نومبر ۱۸۷۷ء جمعہ دے ڈینھ فجری ویلھے تھیا ۔ اُنھاں دے ??با ??یخ نور محمد اتے ماء امام بی بی کشمیری ہن جیندے وݙکے ہجرت کر تے سیالکوٹ آوسیے ہن۔ ??یخ نور محمد، اسلام نال ڈونگھی دلچسپی رکھدے ہن، انہاں اق??الؒ کوں محلّہ شوالہ دی مسیت دے ??طیب اتے امام مولوی غلام حسین دے مکتب توں دینی تعلیم نال پہل کرائی۔بعد مہاندرے عالمِ دین مولوی میر حسن دی صلاح تے اق??الؒ مولوی میر حسن دے مکتب پڑھݨ لڳ ڳئے جتھاں اق??الؒ عربی اتے فارسی سکھی ۔
علامہ اق??الؒ ’’بالِ جبرئیل‘‘ اچ آپݨے عقیدے ??ا ایویں اظہار کریندن
غریب و سادہ و رنگیں ہے داستانِ حَرَم
نہایت اس کی حسینؑ ابتدا ہے اسماعیلؑ
اقبالؒ ہک ٻئی جاء تے ایں حقیقت کوں واضح کریندے ??ھدن جو امام حسین علیہ السلام ظلم دے ??لاف ݙٹ تے کھڑے رہوݨ دا سبق ڈتا۔
بر زمینِ کربلا بارید و رفت
لاله در ویرانه ها بارید و رفت
تا قیامت قطعِ استبداد کرد
موجِ خونِ او چمن ایجاد کرد
رمزِ قران از حسین آموختم
ز آتشِ او شعله ها اندوختم
علامہ اق??الؒ معرکۂ کربلا کوں حق و باطل دا ہک بے مثل واقعہ قرار ݙینن:
حقیقتِ ابدی ہے مقامِ شبیریؑ
بدلتےرہتے ہیں اندازِ کوفی و شامی
موسیٰ و فرعون و شبیر و یزید
این دو قوّت از حیات آمد پدید
حکیمُ الاُمّت علامہ محمد اق??الؒ
علامہ محمد اق??الؒ اُمّتِ مسلمہ کو ں جگاونڑ کیتے کردارِ حسینیؑ پاسے توجہ ڈیندے فرمیندن جو اُمّت دیاں ساریاں مشکلاں دا حل کردارِ شبیری اچ لکیا ہویا اے ۔ اوں ذمانے پوری اُمتِ محمدیؐ غلامی دیاں زنجیراں اچ جکڑی ہوئی ہئی اتے نااُمیدی دیاں گھٹاواں چارے پاسے کھنڈیاں ہوئیاں ہن پر اق??ال لوکاں کوں رسمِ شبیریؑ ادا کرنڑ دا آھدے ??ہن، نتاں اق??الؒ دی اے فکر کتاباں اچ ای رہ ونڄے ہا ۔
اخیر مشرق دا اے درخشاں ستارہ ۲۱ اپریل ۱۹۳۸ء دی سوی?? ٻڈ گیا اتے انھاں کوں بادشاہی مسیت لہور دے پاسو دفنایا ڳئے جتھاں انہاں دا مزار اے۔
